De zogenaamde cap op de aansprakelijkheid van bestuurders van rechtspersonen is ongetwijfeld één van de meest spraakmakende vernieuwingen van het WVV.
In functie van de gemiddelde omzet en het gemiddelde balanstotaal van de rechtspersoon over een periode van drie jaren, worden maximumgrenzen voor de mogelijke aansprakelijkheid van (leden van) het bestuursorgaan ingevoerd. Die grenzen, gaande van 125.000,00 euro tot 12 miljoen euro, gelden dan voor alle bestuurders samen, per feit of geheel van feiten dat aanleiding geeft tot aansprakelijkheid en ongeacht de ingeroepen rechtsgrond, het aantal eisers of het aantal vorderingen.
Bestuurders van rechtspersonen die onder het Belgisch vennootschapsrecht vallen, zullen aldus genieten van een veralgemeende en verregaande vorm van wettelijke aansprakelijkheidsbeperking, die zowel vennootschapsintern als ten aanzien van derden zal spelen, ook ingeval van bijvoorbeeld faillissementsaansprakelijkheid.
Wel gelden er een aantal belangrijke uitzonderingen. Zo is de aansprakelijkheid niet beperkt ingeval van bedrieglijk opzet of wanneer de bestuurder het oogmerk had om te schaden, of voor achterstallige sociale zekerheidsbijdragen, bedrijfsvoorheffing en btw. Opmerkelijk is dat de beperking evenmin speelt wanneer er sprake is van een lichte fout die eerder gewoonlijk dan toevallig voorkomt, of wanneer er sprake is van een zware fout. Deze uitzonderingen, geïnspireerd op de aansprakelijkheidsregels voor werknemers, zijn laat in het wetgevend proces ingevoegd en hollen het principe van de cap in belangrijke mate uit.
Een verdere (contractuele) beperking onder de wettelijke grenzen is niet toegestaan, evenmin als voorafgaande afspraken ter vrijwaring van eventuele aansprakelijkheid door de rechtspersoon of eventuele dochtervennootschappen (de zgn. hold harmless-bepalingen). Uiteraard kan nog wel kwijting aan een bestuurder worden verleend, wat een aansprakelijkheidsvordering vanuit de vennootschap in principe uitsluit. Voorts is het de rechtspersoon toegestaan een aansprakelijkheidsverzekering af te sluiten voor zijn bestuurders.
Dat laatste lijkt meteen ook de bedoeling te zijn van de wetgever, die het voorstel motiveert door o.m. te verwijzen naar een betere voorspelbaarheid en dus verzekerbaarheid van de bestuurdersrisico’s. De aansprakelijkheidsbeperking, uniek in zijn soort, zou ook helpen om topbestuurders aan te trekken en dus een factor kunnen zijn in de internationale ‘war on talent’.
De beperking geldt voor schadeveroorzakende feiten die plaats vinden na 1 januari 2020, zijnde de datum waarop het nieuwe Wetboek van vennootschappen en verenigingen in principe van toepassing wordt, behoudens wanneer de rechtspersoon ervoor heeft geopteerd om de nieuwe bepalingen al vroeger toe te passen. In dat geval kunnen haar bestuurders vanaf dan reeds (ten vroegste vanaf 1 mei 2019) genieten van de aansprakelijkheidsbeperking.
De cap is controversieel en geeft aanleiding tot heel wat (fundamentele) vragen, o.m. in het licht van het gelijkheidsbeginsel. De toekomst zal moeten uitwijzen wat de gevolgen ervan zullen zijn en of hij de grondwettelijke toetsing zal doorstaan. Vast staat alleszins dat de laatste inkt over de cap nog niet is gevloeid.
